Marlies Lenaerts is een van de projectleiders bij Stadsontwikkeling en wil op zoek naar externe partners voor onderzoeken naar de circulaire stad van morgen. Graag legt ze uit wat daarmee bedoeld wordt en waarom dit zo belangrijk is voor de stad.

Marlies, vertel ons eerst eens even wat jij juist doet bij de stad Antwerpen?

Er zijn altijd wel gebieden in de stad die toe zijn aan vernieuwing: enkele oude industrieterreinen zijn misschien beter geschikt als woonontwikkelingsgebied, andere onbenutte gebieden kunnen beter ingericht worden als groengebied, bepaalde bedrijventerreinen hebben nood aan een betere infrastructuur en bereikbaarheid en ga zo maar door. Het herbestemmen en hertekenen van die stadsgebieden vraagt een integrale aanpak. De projectleider van de dienst Ruimte neemt de rol op van regisseur die alle partners, uitdagingen en opdrachten coördineert. Zo ben ik projectleider voor de opmaak van een ruimtelijk uitvoeringsplan (een herbestemmingsplan) voor de Havanasite en voor Contactzone Noorderlaan, twee gebieden in het noorden van de stad.

Sommige ruimtelijke uitdagingen zijn gebiedsoverschrijdend en gelden voor de hele stad, zoals bevolkingsgroei en -vergrijzing, klimaatdoelstellingen, enzovoort. Die moeten dan ook op het niveau van de hele stad worden bestudeerd.

Wat maakt jouw job zo boeiend?

Dat ik samen met mijn collega’s mee ruimte kan geven aan de stad van morgen.

En wat mogen we juist verstaan onder ‘ruimte geven aan de stad van morgen’?

Op dit eigenste moment bereidt onze dienst volop een vernieuwing voor van het strategisch ruimtelijk structuurplan van Antwerpen (afgekort het s-RSA). Het huidige s-RSA dateert van 2006 en net zoals bepaalde gebieden in de stad aan vernieuwing toe zijn, is ook het s-RSA toe aan een actualisatie. Het s-RSA bundelt de ruimtelijke toekomstvisie voor de stad.

Wereldwijd zetten sociale, ecologische en ruimtelijke uitdagingen de steden onder druk.  Ook in Antwerpen spelen deze thema’s een grote rol bij stadsontwikkeling. Hoe zorgen we voor een arbeidsmarkt op maat van iedereen, een slim materialen- en bodembeheer en goede mobiliteitsoplossingen? Welke plek krijgen natuur, water, industrie en recreatie? Allemaal niet evident, zeker als het dan ook nog eens allemaal in elkaar moet passen zoals stukjes in een puzzel. Daarom doen we hiervoor onderzoeken.

In het kader van de ‘stad van morgen’ wil jij ook op zoek naar externe partners voor onderzoek. Wat moet er dan juist onderzocht worden?

Er zijn al verschillende onderzoeken geformuleerd die bijkomende inzichten moeten geven over de belangrijkste maatschappelijke uitdagingen waar Antwerpen als stad voor staat. Zo wil de stad, in het kader van het s-RSA en samen met partners OVAM, Team Vlaams Bouwmeester en Ruimte Vlaanderen, het belang van het stedelijk metabolisme en de circulaire economie voor de toekomst van Antwerpen verkennen. Hiervoor willen we een onderzoektraject opzetten, dat bestaat uit twee afzonderlijke onderzoeken: één voor het stedelijk metabolisme van de stad en één voor de circulaire stad.

Stedelijk metabolisme en circulaire economie? Dat zal je voor de gemiddelde Antwerpenaar toch nog eens moeten verduidelijken.

Eén van de drie overkoepelende thema’s binnen het s-RSA is de ‘Stromende stad’. Dat staat voor alles over ecologie, energie-, materiaal-, afval en vervoersstromen. Wat komt onze stad binnen? wat verwerken we? Wat verbruiken we? Wat laten we achter? Er wordt een heleboel omgezet in een stad: de stad verbruikt en produceert. Dit is met andere woorden het ‘metabolisme van de stad’. Hoe bewegen de stromen van goederen, biomassa, afval, energie, mensen, lucht en data in Antwerpen? En hoe beïnvloeden deze stromen de kwaliteit van leven en welke fysieke, directe en indirecte relaties bestaan er in ruimtelijke zin? Via onderzoek kunnen we betere inzichten krijgen over deze stromen en dat zal ons helpen bij de ontwikkeling naar een duurzame stad.

De circulaire stad valt dan weer te linken aan een ander thema binnen het s-RSA: de ‘Samenwerkende stad’. Dit thema staat voor alles over werken en netwerking. Het uitgangspunt is dat de stad de broedplaats vormt van kennis, creativiteit en innovatie. De stedelijke en ruimtelijke structuur moet ondernemerschap faciliteren en stimuleren. Hiervoor gaan we allianties aan met zowel publieke als particuliere partners, binnen en buiten de stadsgrenzen. De studies werken toe naar kansrijke pistes, vanaf het begrip van het metabolisme van Antwerpen, via ontwerpend onderzoek, experimenten en actieve betrokkenheid van verschillende partners.

Zeer interessant. En hoe worden deze studies uitgevoerd?

Zodra we een bestek uitzetten, kunnen universiteiten en studiebureaus zich kandidaat stellen om mee te werken aan het onderzoekstraject door te reageren op dat bestek. Voor ons maakt het niet uit wie zich inschrijft, zolang aan de vereiste criteria wordt voldaan. Het is de bedoeling dat de twee onderzoeken zullen lopen vanaf het jaar 2017. De tweede studie bouwt verder op de inzichten van de eerste. Daarom zou de eerste studie al in 2016 aangevat moeten worden.

Hoe kunnen geïnteresseerden zich kandidaat stellen?

Allereerst dienen er nog politieke beslissingen genomen te worden. Pas nadien wordt het bestek uitgezet. Voor de eerste offerte hopen we dit in juli nationaal te kunnen laten publiceren via de website public procurement en het Belgisch Staatsblad. Eens gepubliceerd kunnen alle geïnteresseerden het bestek inkijken en al dan niet een offerte indienen.

Bedankt Marlies, voor deze inzichten in een zeer theoretisch, maar ook zeer boeiend en belangrijk thema.