'De aanleg van Vlaamse stadsbossen gaat te traag. Tussen 2011 en 2018 werd er in heel Vlaanderen amper 460 hectare stadsbos aangeplant, zo blijkt uit een studie van BOS+ in opdracht van Groen.
Tellen we daar de 854 hectare van tussen 1994 en 2011 komen we op 27,3 procent van de 4.810 hectare die Vlaanderen in 1994 als doelstelling vastlegde.
Ook in de provincie Antwerpen en in Herentals, waar Vlaams parlementslid Elisabeth Meuleman vandaag actie voert, loopt de aanplanting van bossen traag. In heel Antwerpen werd amper vier procent van het voorop stelde doel gerealiseerd.
Antwerpen telt 47.722 hectare bos, wat neerkomt op 16,6 % van het totale oppervlak. Daarmee scoort Antwerpen boven het Vlaamse gemiddelde. Toch schoof de Vlaamse overheid de ambitie naar voor om 900 ha stadsbosprojecten te realiseren, maar de teller staat na 24 jaar op 36,8 hectare, waarvan net de helft tussen 2011 en nu.
Daarmee werd een schamele 4,1% van het beoogde doel op 24 jaar tijd gerealiseerd. Daarmee doet Antwerpen het een pak slechter dan de andere vier Vlaamse provincies.
Herentals 50ha
'In Herentals voorzag het Agentschap voor Bos en Natuur dat er 50 hectare stadsbos ontwikkeld kon worden', zegt Peter Verpoorten. 'Na 24 jaar staat de teller op nul. Terwijl er in Herentals kansen genoeg liggen, zoals aan het Poederkot, waar vandaag de actie plaatsvindt. In plaats van de beschikbare natuur verder te ontwikkelen tot een toegankelijk stadsbos, liggen al jaren plannen klaar om dit hele bos te verkavelen. Iets waar Groen al jaren tegen strijd.
"Meer dan tien hectare bos worden hier al jaren bedreigd, omdat de stad het Poederkot wil verkavelen, net als de rest van de Wuytsbergen. Op dit moment is het bos in privéhanden. Dit lijkt ons de ideale plek om een stuk natuur toegankelijk te maken voor alle mensen in Herentals.
Een echt stadsbos dus, op nog geen kilometer vogelvlucht van het centrum. Natuurlijk moeten de stad en de Vlaamse overheid dan samenzitten met de eigenaars van de gronden, zodat er ook voor hen een oplossing komt, zonder dat alles vol gebouwd wordt." aldus Peter Verpoorten, lijsttrekker Groen Herentals
Beleidsprioriteit voor Vlaanderen
De realisatie van stadsrandbossen is één van de beleidsprioriteiten van de Vlaamse regering. Op termijn moeten alle stedelijke of kleinstedelijke gebieden beschikken over een stadsbos.
Daarom werden er voor 62 Vlaamse steden en gemeenten bosuitbreidingsdoelstellingen vastgelegd, specifiek voor stadsbossen. Maar uit een studie van BOS+ blijkt dat op 25 jaar amper 27,3 procent van de 4.810 geplande hectare stadsbos gerealiseerd werd en de laatste jaren is de aanleg helemaal stilgevallen.
"De aanleg van de stadsbossen gaat veel te traag. 460 hectare op zeven jaar tijd, waarvan de helft (223 ha) alleen al in Gent, dat is gewoon te weinig. Aan dit tempo halen we de doelstellingen pas in 2072.
Het totale gebrek aan ambitie zorgt ervoor dat de doelstellingen de facto een lege doos zijn. Vlaams minister van natuur Joke Schauvliege liet uitschijnen voor een versnelling te willen zorgen met haar Pact 2020, maar daar kwam bitter weinig van in huis." aldus Elisabeth Meuleman, Vlaams parlementslid Groen.
Gezondheid en klimaat
Nochtans zijn de voordelen ruimschoots beschreven in wetenschappelijke studies. De impact van stadsbossen op hitte- en wateroverlast in dicht bebouwde stedelijke omgevingen is enorm. Bomen zijn de ideale natuurlijke airco. In de zomer loopt het temperatuurverschil tussen bos en stad op tot tien graden.
Gezien de extreme hitte van deze zomer en de verwachtingen voor de komende jaren zijn meer stadsbossen geen overbodige luxe. Daarnaast zijn bomen en bossen de ideale waterbuffers voor stedelijke gebieden waar de bodem alsmaar meer verhard is. Opnieuw een oplossing voor een probleem dat de komende jaren enkel groter wordt.
Maar ook voor onze gezondheid zijn de positieve effecten van naburige bossen niet te onderschatten, vooral bij welvaartsziekten. In een regio waar 25 procent kampt met overgewicht en 30 procent met stress zijn stadsbossen enorm belangrijk.
Zo levert een stijging van 10 procent groenoppervlakte binnen 1 kilometer van de woonomgeving een besparing van 214 euro per inwoner aan ziektelasten. We zien dat de positieve effecten het grootst zijn bij maatschappelijk kwetsbare groepen. Investeren in natuur is investeren in gezonde inwoners, met lagere kosten voor gezondheidszorg als gevolg.
"Mensen gaan pas echt gebruik maken van groene ruimte als die op maximaal drie kilometer van hun deur is. Aangezien alsmaar meer mensen in appartementen zonder tuin wonen, zijn stadsbossen en parken van levensbelang.
Zo hebben kinderen die in het groen wonen minder last van longaandoeningen, ouderen blijven langer actief, de kans op depressie daalt met een kwart, obesitas neemt gevoelig af en zelfs de criminaliteitscijfers dalen door verminderde stress." Elisabeth Meuleman, Vlaams parlementslid Groen
Doelstelling halen tegen 2030
Het is cruciaal dat er opnieuw kwalitatieve en kwantitatieve doelstellingen opgesteld worden voor de realisatie van stadsbossen. Daarbij hoort ook een duidelijke deadline en een degelijk monitoringsysteem dat (online) publiek te raadplegen is.
De ambitie van Groen is om tot 2030 ieder jaar 300 hectare stadsbos aan te planten om zo binnen twaalf jaar de initiële doelstelling van 4.810 hectare te halen. De steden en gemeenten kunnen daarin hun rol spelen, maar dan moet de Vlaamse overheid hen meer ondersteunen dan nu het geval is.
"Lokale overheden spelen een cruciale rol bij de realisatie van bossen, maar er is nood aan een overkoepelend ondersteunend kader vanuit de Vlaamse overheid. Dit gaat niet enkel om voldoende financiële middelen, er is ook een flexibeler en eenvoudiger vergunningsbeleid nodig.
Daarnaast moet de gemeentefinanciering herzien worden. Die wordt nu enkel berekend op basis van aantal inwoners en bedrijven, terwijl behoud, inrichting en openstelling van natuur en bos minstens even belangrijk zou moeten zijn." Elisabeth Meuleman, Vlaams parlementslid voor Groen. (pp)