In september start in het Museum van de Speelkaart een traject waarin het aanwezige vakmanschap rond lithografie wordt bewaard, gedocumenteerd en overgedragen aan de komende generatie. Vlaanderen kende daarvoor een subsidie toe van 15 300 euro.
In 2018 lanceerde toenmalig Vlaams minister van Cultuur Sven Gatz een subsidielijn voor meester-leerlingtrajecten waarbij ambachtelijk vakmanschap wordt aangeleerd. De beurzen passen binnen het beleid rond immaterieel erfgoed.
Ook niet-tastbaar erfgoed dat in hoofden en handen van mensen zit, is immers erg waardevol, maar kwetsbaar. 'De eerste subsidieronde zag Turnhout aan zich voorbijgaan, maar gelukkig werd de tweede aanvraag wel goedgekeurd', verklaart Astrid Wittebolle, schepen van Cultuur.
Lithografie of vlakdruk is een zeer arbeidsintensief en technisch proces, van de voorbereiding van de steen tot de tekening. 'Door het analoge karakter komt de techniek niet meer aan bod in de reguliere grafische vakopleidingen', weet schepen Wittebolle. 'De nieuw opgeleide generatie drukkers werkt volledig digitaal.'
Cyriel Verbist, een allrounder in de drukkerswereld, zal zich binnen het leerproces als meester ontpoppen. Cyriel is een van de vaste, vrijwillige drukkers van het Museum van de Speelkaart. Samen met zeven collega's demonstreert hij er het volledige oude drukproces van speelkaarten. Cyriel beheerst verschillende technieken, maar specialiseerde zich in de lithografie. Zijn vakkennis omvat zowel het artistieke gedeelte (tekenen op steen), als het machinale. Die combinatie maakt zijn vakmanschap uniek.
Leerrijk parcours Dankzij de subsidie gaat Cyriel Verbist vanaf september gedurende een jaar aan de slag met leerlingen Eline Van Deun en Laura Meeus. Dries Leysen, suppoost in het Speelkaartenmuseum, volgt het traject op eigen initiatief mee. De drie jonge mensen hebben naast een flinke bagage ook een grote interesse in de grafische sector. De kennis wordt mondeling overgedragen met een schriftelijke neerslag als leidraad. Ook de lokale geschiedenis en een aantal werkbezoeken behoren tot het pakket. De leermethode bestaat uit samen zien, voelen, ruiken en doen. Het proces en de ervaringen van de leerlingen worden gedocumenteerd en ontsloten naar een breed publiek.
Cyriel is bijzonder tevreden dat hij zijn expertise kan overdragen aan gepassioneerde mensen voordat het te laat is. 'Ik wil jongeren die een loopbaan in de grafische sector uitbouwen inspireren met dit project', aldus Cyriel.
'En ik vind het mijn plicht als fiere inwoner van Turnhout om de rijke geschiedenis van de grafische nijverheid levend te houden.' De leerlingen op hun beurt streven ernaar om samen met het Speelkaartenmuseum creatieve spin-offs van het traject te ontwikkelen.
'Hopelijk staat er binnenkort een nieuwe generatie klaar om de pool van vrijwillige drukkers van het museum te vervoegen', voegt Astrid Wittebolle nog toe.
Nationaal Museum van de Speelkaart, Druivenstraat 18, B-2300 Turnhout
museum.speelkaart@turnhout.be – www.speelkaartenmuseum.be